Sistemik Bozukluklar
Psikosomatik durumlar
Beslenme Noksanlığı
Meslek
Dudak açıklığı
Dişlerdeki şekil bozukluğu
Sığ vestibül derinliği
Anormal frenulum ve adale uzantıları
Diş aralarında temas noktalarının eksikliği
Çapraşık dişler
Eksik fonksiyon
SİSTEMİK BOZUKLUKLAR
Periodontal hastalık ile genel hastalıklar arasındaki kesin ilginin ne olduğu henüz tam manasiyle anlaşılamamıştır. Sistemik hastalıkların periodonsiyumun bazal metabolizması üzerine etki ederek onu hastalığa karşı daha elverişli hale getirdiği tahmin edilmektedir.
Sistemik bozuklukların hazırlayıcı etken olarak, periodontal hastalığın İltihaplı tiplerinden çok dejeneratif periodontal hastalıklarda önemli bir rol oynadığı da bilinmektedir. Yani sistemik bozukluklar hem hazırlayıcı etken, hem de etyolojik (hastalık etkenleri) etken sayılabilirler.
PSİKOSOMATİK DURUMLAR
Özellikle, son yıllarda beyin ile vücut arasında yakın bir İlginin mevcut olduğu ve birçok hastalıkların mental stress’ler nedeni ile teşekkül ettiği bilindiğinden psikosomatik durumlar periodontal hastalığın meydana gelmesine zemin hazırlayan etkenler olarak kabul edilebilirler.
Heyecanlanan veya sinirlenen şahısların dişlerini sıkmaları da okluzal baskılar nedeniyle periodontal dokularda yerel etkenlerin de yardımıyle bir periodontal hastalığa sebep olabilir.
BESLENME NOKSANLIĞI
İyi ayarlanmamış bir diyetle beslenen şahısların periodonsiyumunun yapı bakımından zayıf teşekkül ettiği dikkati çekmiştir. Daha önce de belirtildiği gibi, periodontal dokular sürekli olarak harap olmakta ve yenilenmektedir. Bunu temin için kalori ve gıdaların kıvamı bakımlarından uygun bir beslenmenin olması şarttır. Gıdaların sert ve lifli oluşları periodontal dokuların uyarılması ve yenilenmesi için lüzumludur. Havuç, elma, pırasa, kereviz gibi sert ve lifli gıdalar, dişeti dokusu üzerinde temizleyici bir etki yaparlarken; çorba, sütlaç, pasta ve püre şeklindeki yumuşak yemekler dişeti dokusunun ve periodontal membranın dayanıksız olmasına sebep olurlar.
MESLEK
Bazı mesleklerin periodontal hastalığın muayyen tipleri için önemli hazırlayıcı etkenler olduğu bilinmektedir. Bunlar arasında bazı müzisyenlerin nefesli musiki aletlerini dişleri arasında tutmaları veya dudaklarına dayamaları, akrobatların ağır meslek aletleriyle dişlerden destek almaları, marangoz ve kunduracıların dişleri aralarına çivi almaları, ekmekçi veya ateşçilerin devamlı sıcak karşısında dişetlerinde kuruluk meydana gelmesi gibileri vardır. Meslek, periodontal dokularda doğrudan doğruya zarar meydana getirirse etyolojik bir etken de olabilir.
DUDAK AÇIKLIĞI
İstirahat zamanlarında alt ve üst dudak birbirlerine temas etmelidir; ancak bu takdirde, dişetleri devamlı blr tükrük banyosu içinde kalabilir. Bazı kişilerde dudaklar istirahat halindeyken birbirlerine temas etmezler ve bir açıklık meydana gelir. Şayet bu açıklık şahıs uykudayken olursa ağızdan nefes almakla dişetleri kurur, kuru dişeti mukozası ise nemli olanına kıyasla daha çabuk bozulmaya yatkındır ve üzerinde çatlaklar oluşabilir. Bu nedenle, dudakların normal kapanmaması, periodontal hastalık İçin hazırlayıcı bir etken olarak kabul edilir.
DİŞLERDEKİ ŞEKİL BOZUKLUĞU
Diş kuronunun (kuron: dişin ağızda görünen kısmı) uzunluğu mine-sement birleşiminden okluzal (çiğneyici yüzey) kenara kadar takriben diş boyunun üçte birini teşkil eder. Bu mesafedeki azalma veya çoğalma çiğneme fonksiyonu esnasında okluzal yüzeyden dlşetlerine doğru yayılan gıda parçalarının dişeti oluğuna çarpmalarına sebep olur (Bruksizm= diş gıcırdatma da olduğu gibi). Halbuki; normal şekildeki bir kuron civarında bu gıda parçaları yapışık dişeti üzerine çarparak dağılırlar ve bu mekanizma dişetleri için koruyucu özellik taşır. Dişlerin boyunda olduğu kadar eninde meydana gelecek değişiklikler de aynı şekilde önemlidir. Buna en güzel örnek iki dişin birbiriyle olan kaynaşmasıdır (fusion).
SIĞ VESTİBÜL
Çok sığ bir vestibül (dişin yanağa bakan kısmına vestibül denir) derinliği, diş ve dişetlerinin iyi bir şekilde fırçalanmasına engel olur. Dudak ve yanak gerilmeleri diş fırçasının dişeti kenarına tatbikine imkan vermez ve burada toplanan gıda parçaları ve mlkro-organizmalarla bir dişeti İltihabı kolayca teşekkül eder. İltihap ise, dişeti dokusunun haraplığına sebep olarak başlangıçta zaten az derin olan vestibülü daha da sığlaştırır; hatta; vestibül derinliği tamamen ortadan kalkabilir, oynak ve elastik liflerden yapılmış olan alveol (dişleri saran kemik) mukozası dişeti kenarının yerini alır ve İleri bir periodontal hastalık meydana gelir. Böyle vakalarda vestibül, herhangi bir operasyon tekniğiyle derinleştirilmedikçe ve yeni bir dişeti dokusu yaratılmadıkça bu bölgedeki dişleri korumak imkansız olur
ANORMAL FRENULUM ve ADALE UZANTILARI
Bazı hallerde, frenum (dişeti ile dudak, dil ve yanakları birbirine bağlayan bağ) ve adale bağlantıları anormal olarak dişeti kenarına yaklaşır. Bu durumda, dişlerin temizlenmesi güç olur ve dudak veya yanağın hareketiyle dişeti kenarına yakın olan frenum ve adale bağlantıları ve dolayısıyle de dişeti kenarları hareket eder. Bu hareketle dişeti oluğu genişler ve mlkro-organizmalarla gıda parçaları burada kolayca tutunurlar ve periodontal hastalığın bir kısmını teşkil eden dişeti iltihabı meydana gelir
DİŞ ARALARINDA TEMAS NOKTALARININ EKSİKLİĞİ
Dişler arasında temas noktaları olmadığı zaman, diş aralarında gıda parçalarının toplanmasına elverişli bir yer hazırlandığı gibi, sert gıda parçaları dişler arası dişeti dokularının irkiltilmesine de sebep olur. Hatta; bazı dişlerin yer değiştirmesi ve dolayısıyle fena pozisyonda dizilmesiyle periodontal hastalığa hazırlayıcı bir ortam meydana gelir.
ÇAPRAŞIK DİŞLER
Hayvanlarda ekseriya dişler iyi bir şekilde dizilmişlerdir ve gıdalarını doğal olarak aldıklarından; yanak, dudak ve dillerini hareket ettirerek kolayca dişlerini temizlediklerinden diş aralarında herhangi bir gıda parçası pek kalmaz. Fakat; bugünün modern insanı özellikle, çok yumuşak gıdalarla beslendiklerinden gıdaların diş ve dlşetlerl üzerine mekanik temizleme etkisi çok az olmaktadır; ayrıca, diş dizilerinin normal olmaması da dişler arasında fazla miktarda gıda parçalarının toplanmasına sebebiyet vermektedir. Diş dizilerinin normal şekilde olmaması ekseriya diş çekimlerinden dolayı olur
EKSİK FONKSİYON
Vücudun bütün kısımları gibi periodontal dokuların üzerine de perlodik olarak bir fonksiyonun mevcut olması lüzumludur; böylece, bu dokular, hastalığı yapması İhtimal dahilinde olan zararlı etkenlere karşı daha dayanıklı olur.